Жамаий рух жана аны пайда кылууда ижтимаий турмуштун даъваттагы орду
Жамаий рух – бул коомчулуктун массалык көрүнүштө шаръий өкүмдөргө амал кылып барышы, башкача айтканда, жамаат же коом ичиндеги алакаларга карата шаръий зиректик пайда кыла алуу.
Коом ар дайым жетекчи пикирди ээрчийт, коомдун табияты ушундай. Ошондуктан, куфр менен Ислам ортосундагы күрөш, коомдо адамдар ортосундагы алака жана мамилелерди өз мабдасы негизинде калыптандыруу үстүндө алып барылат. Башкача айтканда, даъват адамдар бири-бири менен бардык алакаларын шаръий өкүм негизинде алып барууга адаттануусун кепилдөө негизинде алып барылат. Муну коомдо урфи оммду пайда кылуу деп атайбыз.
Урфи оммдун пайда болушу – Исламдын жашообузга кайтып келишинин кепилдиги болот. Себеби, урфи омм Үммөт өздүгүн таанып, исламий мабда негизинде ойгонуп барышы менен пайда болот. Т.а. Үммөт Исламды саясий (турмуштун бардык тармактарын башкаруучу) дин деп түшүнүү менен о.э. анын адилеттүү, эки дүйнө үчүн пайдалуу экендигин аң-сезимдүү түрдө сезүү аркылуу ишке ашат.
Демек даъваттан көздөлгөн максат, коомдо соо-саламат урфтарды пайда кылып баруу болушу керек. Коомдо урфи оммду пайда кылуу үчүн, анда Жамаий рух пайда кылып алуу өтө маанилүү. Себеби, коомдо адамдардын бардыгы бири-бири менен алакасын ар дайым эле Аллахтан таква кылуу негизинде алып бара беришпейт. Коомдо кафирлер, мунафык жана фасыктар да болот. Алар коомдо бузукчулукка ыктап турушат жана ар дайым тескери аракет кылышат.
Алар алып барып жаткан бузук жана шариятка тескери аракеттерге каршы калыптанган Жамаий жек көрүүнү Жамаий рух деп атайбыз. Мына ушул Жамаий рух гана коомдун, жамааттын, ал тургай, Хизбдин соо-саламат мухитинин кепилдиги болгон негизги механизм болуп эсептелет. Башкача айтканда, Жамаий рух, коомду өзүнө тескери болгон бардык элементтерден тазалап туруучу мухит болуп эсептелет.
Төмөндө Жамаий рухту пайда кылуу үчүн кандай негиздерге көңүл бурушубуз керектигин жана негизинен, ижтимаий тармакта аялдардын орду жогору болгондуктан, ушул тармакта эмнелерге көңүл буруу керектигин айтып өтөбүз.
Жашоодон көздөлгөн максат – бир гана даъват, деген түшүнүк адамды момун мусулманга айландырат. Бул түшүнүк Пайгамбарыбыздын сүннөтү жана ал кишинин сахабалары жашап өткөн жолдон бизге мураска калган тарыйкат болуп эсептелет. Сахабалар р.а. жашоодон көздөлгөн максат бир гана даъват деп билишет эле. Пайгамбарыбыз с.а.в.: “Сахабаларым жылдыз сыяктуу, алардын кай бирине ээрчисеңер, туура жолду табасыңар”, – деген.
Ижтимаий турмуш – бул эркек менен аялдын ортосундагы мамилелерге тиешелүү жашоо таризибиз. Жашообуздун ижтимага тиешелүү бул тармагы да сүннөткө ылайык, даъват негизине курулушу важиб. Башкача айтканда, момундун ар бир иши дүйнө жана акырет кызыкчылыктары негизине курулат. Бул болсо жашообузда боло турган бир алаканы шаръий өкүм негизине куруу керектигин билдирет. Ушундай жашоо таризибиз менен башкаларга өрнөк болуп, дүйнөдө даъват жүгүн көтөрүп өтүшүбүз керектигин түшүндүрөт.
Демек, ижтимаий турмуш махрам жана намахрам эркек жана аялдар ортосундагы мамилелерге тиешелүү шаръий өкүмдөр топтому экен. Эрди-катындык, ага-карындаш, ата-эне, кайнене- кайната, келин жана күйөө балага мамилелер, кудалашуу тартиптери, үйлөнүү ырасымдары, ажырашуу (талак жана анын шарттары)…. ушулардын бардыгы ижтимаий турмушубуз болуп, адамдар бизге карап өз мамилелерин калыптандырышат.
Ижтимаий турмушун эле эмес, балким жалпы исламий мабдага болгон мамилелерин калыптандырып барышат. Башкача айтканда, биз өзүбүздү жашообузду даъват үстүнө калыптандырган исламий шахсия деп билсек, ар бир иш аракетибиз, мамиле жана алакабызда нафстан келип чыгып аракет кылышыбыз, же өзүм билемдик кылып каалагандай аракет кылышыбыз, же болбосо Үммөткө жагынуу үчүн аны менен бирге бидаъттарга амал кыла беришибиз туура болбойт!
Даъватчы өз мүмкүнчүлүгүнөн жоопкер шахсия деп этибар кылынат! Ошондуктан, бири-бирибизди ар дайым мухасаба астында көзөмөлдөп турушубуз важиб! Себеби, Жамаий даъват жамааттын аброй этибарын күрөөгө коюу менен алып барылат! Башкача айтканда, ар бирибиз алып барып жаткан даъват (жашоо таризибиз) бир вужуд болгон исламий хизбий топ ичинде жамдалып барат. О.э. ар бир ката аракетибиз да ушул топтун кызыкчылыгына, аброюна зыян жеткирип, Исламдын турмушка кайтып келүүсүн кечиктирип жаткан болот.
Бул болсо, коомдогу Жамаий мүмкүнчүлүгүбүздөн кыянаттык менен пайдаланып, аны – жаны, сабыры, кайраты жана мал-дүйнөсү о.э. көптөгөн жылдар залимдин камактарында отуруу менен кашыктап чогулткан абройду – арзыбаган дүйнөгө сатып жиберүүгө барабар деп этибар кылынат, мындан Аллах сактасын.
Учурда ар бирибиз ижтимаий проблемалар менен убара болуп баратабыз. Себеби, коомдун бузуктугу жана биздин шахсиябыздын алсырап бара жатканы бизди даъватчы сыпатыбызды унутуп, кээде нафстин кулуна айландырып барууда. Бири-бирибиз менен ижтимаий алакаларда күнөөкөрдүк жана шариятка тескери мамилелер менен аракеттенүүгө чейин жетип баруудабыз. Бири-бирибизге каршы куфрдан жардам сурап күрөшүү ыкмасын колдонууга чейин жетип бардык! Аллах сактасын биз чектен чыгып баратабыз!
Жогоруда айтканыбыздай, ондогон жылдар түрмөдө сабырдуулук менен отуруп бизге ушул абройду алып берген агаларыбыз жана эжелерибизге ынсап кылбадык! Алар куфрга “Сеники туура эмес, Аллахтын дини болот, же мен өлөмүн” деп куфр дүйнөсүн чөгөлөтө алышты. Коом бизге ошол боордошторубуздун бир бөлүгү деген көз менен карап, ар бир аракетибизден өрнөк алып барат. О.э. ижтимаий алакаларыбыздан да.
Ким менен кудалашып жатабыз, келинге кандай мамиле кылып жатабыз, күйөө бала жана кудалар менен алакабыз, тойду кандай өткөрдүк жана ал тургай сөөк узатуу ырасымдарын да бизден үйрөнүшөт, Алхамдулиллах. Бул Аллахтын нусраты, инша Аллах!
Бирок, бул нусрат куфр коомунда жыргап жашашыбыз, же ага көнүп, ушул аброюбуздан өз кызыкчылыктарыбыз жолунда пайдаланып жүрө беришибиз үчүн берилген эмес! Тескерисинче, тапкан аброюбуз жана коомдогу ордубуз аманат экендигин жана Исламды турмушка кайтаруу үчүн Аллах тарабынан берилип жаткан мүмкүнчүлүк экендигин ар дайым сезип турушубуз зарыл.
Ошондо өзүбүздү өзүбүз мухасаба кылып, каталарыбызды моюнга алып, аны оңдоп, жалпы кызыкчылыктарды өз кызыкчылыгыбыздан жогору коюп, ар бир аракетибизде Аллахтын ыраазылыгын издеген исламий шахсия сыпатыбызды акыркы демибизге чейин кармап калсак ажеп эмес!!!
Тыянак кылып айтканда, коомдо биздин ар бир аракетибиз адамдар ортосундагы туруктуу алакаларды калыптандырып барууда. Башкача айтканда, алар биздин сүйлөп жаткан сөздөрүбүздү кабыл алуудан мурда, ошол сөздөрдү жашоодо кандай колдонуп жатканыбызга маани беришет. Ээрчип жатып да амалдарыбызды ээрчишет.
Демек, ижтимаий жашообузга бир көз жүгүртүп, аны жеке жашообуз деген этибарда эмес, тескерисинче даъват куралыбыз жана бейишке ачкычыбыз деген назарда карап чыгалы. Себеби, азыркы жашообуз коомдо Жамаий рух пайда кыла ала турган кубатка ээ болуп барууда. Жамаий рух болсо биз пайда кылып жаткан исламий урфи оммдун пайда болушунун, күчөп барышынын жана туруктуулугунун кепилдиги болуп эсептелет.
Боордошуңар