Жамаий рух жана аны пайда кылуу
Жамаий рух жана аны пайда кылуу
Жамаий рух – коомдо болуп жаткан ар бир абал, окуяларга карата исламий, шарий позициядан туруп баа бере баштаганда көрүнөт. Коомдогу адамдардын мындай баа бериши, мусулман же кайрымусулмандарды да ар бир аракетин сергек, зирек жана шарий тараптарын эсепке алып аткарууга мажбурлай алат .
Калк (үммөт) ижтимаий вужуд болгондуктан, анда ар кандай эътикад, такыба, салахият, күч-кудурет жана акыл ээлери болгон адамдар жашайт. Алардын бардыгын идеологиялык пикирий жетекчилик менен т.а. акыйданы аклий тушүндүрүү менен жетектей албайбыз. Себеби алардын ичинде каапырлар, мунафыктар, фасыктар, жахил адамдар албетте болот..
Демек коомду исламийлештирүүдө урф омго айланган жамаий рухтун ролу абдан чоң.
Жамаий рух: ар бирибизди ыйманий мухитте бекем турушубузда да маанилүү орунду ээлейт. Маселен: жамаат ичинде турган дааватчы менен жамааттан ажырап калган же жеке дааватчыны салыштырып көрөлү. Жамаий рух о.э. дааватчы бурадарларда кадыржамдык, батымдуулук, мухасаба жана ыйманий чөйрөнү пайда кылат. Жамааттан кол үзүү же жеке түрдө даават кылам дештик, адамды заифтикке, дааватта суз тартууга алып баруу менен бирге күтүлгөн натыйжа жана максатка алып бара албайт.
Лекин кээде ушундай абалдар болот: Дааватчы жамаат ичинде жүрүп заифтешип же ыйманий чөйрөдөн чыгып кетет. Бул абалда жамааттын мухити бузулган же жамаий рух заифтешип калган болот. Анткени жамаий рух, ар бир шахсты көзөмөл кылып баруусу керек. О.э. ар бир шахстын ар бир аракетиндеги ката-кемчиликтер жамаат тарабынан күзөтүлүп, баа берилип, мамиле билдирилип барылышы жана ушул көзөмөл шарий хукмга негизделип барышы Жамаий рухтун туура жана бекем бара жаткандыгына далалалат кылат.
Эгер жамаат өз мүчөлөрүнө ушундай мамиледе болбой о.э. ар бир дааватчыга жамаий таасир көрсөтүүгө аракет кылбай ар ким өз-өзү менен убара болуп калса, демек жамаий рух жоголуп бараткан болот.
Жамаий рух ар бир шахсты өз жамааты, жамааттын алдыга койгон максаты, ушул максатка жетүүдөгү жолдордун тазалыгы жана ушул жолдо кызмат кылып бараткан шахстардын абалдары туурасында ойлоого үндөйт. Мунун тескериси т.а. жамаий мухит башка негиздерге курулуп калышы о.э. идеологиялык кызыкчылыктардан чалгып, дүнүөлүк кызыкчылыктар менен гана алаксып, жамаатты дүйнө проблемаларын чечип берүүчү васита кылып алуу максаттан чалгууга алып барат. Акыр аягы бул абал жамаат мүчөлөрүнүн кыянат о.э. салахият жана абройлорун бул дүйнөдөгү кызыкчылыктары жолуна сарптап жиберүү сыяктуу аянычтуу абалга алып барат.
Түпкүлүгүндө дүйнөдөгү проблемалар идеологиялык максатка жетишүү үчүн талкууланышы керек эле. Т.а. ар бир абал, окуя жана аракеттер жалаң ушул абалдан Исламды коомго алып кирүү максатында пайдалануу чекитинен туруп пикирлениши керек эле. Ошон үчун биз алгач өз жамаий мухитибиздеги Жамаий рухту өз ордунда сактап, күчөтүп баруубуз керек.
Бул менен катар эле коомдо жамаий рухтарды пайда кылып барууга жана күчөтүүгө катуу маани беребиз. Коомдо жамаий рухту пайда кылуу Хизб ичиндеги жамаий рухту күчөтүүдөн айырмаланат. Т.а. хизб пикирий вужуд болгондуктан анын мүчөлөрү хизбдин ушул исламий пикирине канааттанган, моюн сунган жана ушул пикирлердин жардамында Исламды коомго алып чыгууга убада берген дааватчылар. Коом өкүлдөрү болсо мындай эмес. Алар ижтимаий вужуд болуп, ар кандай пикир жана түшүнүк ээлери. Алар дааватты Хизб табанний кылган сакофат менен коомго алып чыгууга жоопкер да эмес
Демек биз коомдо жамаий рухту пайда кылууда шашылбайбыз. Хизбийге болгон идарий же жамаий талап жана мамилени катардагы адамдарга колдонушубуз туура болбойт. Мындай мамиле тескерисинче жамаий рух пайда болушуна тосук болот, жада калса хизбди үммөттөн ажыратып барат. Биз алардан болгону мафкуравий мажбурияттарын өздөрү табанний кылган исламий мазхаб же башка райлары негизинде амалага ашыруусун талап кылабыз. Б.а. ар бир мусулман хизб табанний кылган райларга баш ийүүсү шарт эмес, лекин исалмий райлар менен даават кылууалары шарт. Үммөттө жамаий рухту пайда кылуу, тарбиялоо жана күчөтүп баруу, бизден коомчулукка дааватты жамаий зыяраттар ыкмасында алып чыгууну талап кылат.
Жамаий рух оозеки сүйлөп коюуу менен гана пайда болбойт. Балким ар бир исламий абалды амалда көрсөтүп үлгү болуу менен ишке ашат. Т.а. ар бир айтып аткан пикирлерибиз иш жүзүндө көрүнүп баруусу шарт. Бул ар бир хизб мүчөсүнөн мумтаз шахсия болууну жана коомдо исламий жашоо кечирип баруубузду талап кылат. Демек коомдогу жамаий рухтун пайда боолуусу, хизб ичиндеги жамаий рухтун күчтүү болуусуна байланыштуу экен.
Коомдо жамаий рухтун пайда болуп барышы хизбдин аракетинин натыйжасы, туура багытталып бара жаткандыгына далалат кылат. Анткени хизб коомдо Исламды тикелөө үчүн максат кылган жана ушул максат үчүн гана бар болуп турат. Хизб мүчөлөрүнүн көбөйүп баруусу хизбдин күчтүү экендигине даалат кылбайт. Балким бул нерсе, коомго өзүнүн исламий пикирлери менен канчалык таасир көрсөтө алганы менен тагыраагы алдыга койгон максатка карай канчалык кызмат кылып жаткандыгы менен өз милдетин аткарып жаткан болот.
Жамаий рухтун коомдо көрүнүшү кандай болот?
Жамаий рух пайда болушу менен, коомдо исламий баалулуктарга (сакал, хижаб, ырасымдар…) болгон мамилелер жакшы тарапка өзгөрүп барат. Адамдардын ортосундагы жана акимият менен болгон алакалар шарий хукмдар менен жүрө баштайт. Акимият мусулмандардын колдоосун алуу үчүн исламий шарттарды пайда кылууга аракет кыла баштайт. Ижтимаий (эркек жана аял ортосундагы) мамилелер да исламий боло баштайт…
Ушул көрүнүштөрдүн бардыгы жамаий рухтун таасири астында ишке ашып барат. Анткени адамдар башка адамдардан о.э. көпчүлүк же коомдогуу таасирлүү жана жетекчи адамдардан таасирленет. Алар көпчүлүк кылып жаткан ишти ката болсо да кыла берет. Жада калса фасык адамдарды да шарий багытка сала ала турган мына ушул кубатты Жамаий рух деп атайбыз.
Жамаий рухту пайда кылып алуу, акыйдасы бар адамдарга эле эмес жада калса көр-сокурларча ээрчип аткан адамдарга да таасири күчтүү болот. Бул болсо коомдун исламийлешип баруусу үчүн үлкөн таасир көрсөтөт. Маселен, бир катар шахстардын өлүм ырасымдары шарий ырасымдар менен көмүлүшү барып-барып урфка айланып коом ушул нерсеге адаттанган. Азыр фасыктар да ушундай тартип менен өлүк көмүп жатышат. Демек коомдун урфтары ар бир адамга пикир жеткирүү менен эмес балким ошол пикирди амалда үстөм экендигин көрсөтүп берүү менен үммөттө пайда кылуу аркылуу ишке ашат. Бул болсо биздин үлгүлүү исламий сыпатыбыз менен даават кылып жашап барууну талап кылат.